මෙම දේවාලය රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ ඉඹුල්පේ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාශයට අයත් බොල්තුඹේ නම් ග්‍රාමයේ මෙම දෙවොල පිහිටුවා ඇත මෙම දෙවොල පුරාණයේ සිට ම රාවණ රජු දේවත්වයෙන් ඇදහු ස්ථානයක් බවටද ශාක්ෂි ඇත මෙම දේවාලයේ තිබුනා වූ රාවණා කොඩිය සහ ඉපැරණි ලෝහමය රථය ශහ සොරගුණේ අලුත් නුවර සහ බොල්තුඹේ කඳසුරිඳුන් සහ සමන් දෙවිඳුන් ඇදහුවද පෙරහරේ ඉදිරියෙන්ම රාවණා කොඩිය ගෙන යාමෙන් පැහැදිලි වන්නේ රාවණා දේවත්වයෙන් පුද සත්කාර ලැබූ බවයි එසේම අදද මෙම දෙවොලේ කපු නිලය විසින් දේවයාඥාවලදී රාවණා සම්බන්ධ කවි ගායනා කරනු ලබයි මෙයින් අපට වඩාත් වැදගත් පැහැදිලි වන්නේ පුරාතනයේ මෙම ස්ථානය රාවණා රජු වෙනුවෙන් ඉදි කරනු ලැබූ පුජනිය ස්ථානයක් බවයි (සබරගමුවේ පැරණි ලියවිලි :කිරිඇල්ලේ ඥානවිමල හිමි)රා:ව:1593-1618 අතර කාලයේදී පළමුවෙනි රාජසිංහ රජු විසින් බොල්තුඹේ සමන් දේවාලය නමින් ආරම්භ කල මෙම දේවාලය සිරිපා මළුවේ සමන් දේවාලය මුල් කරගෙන සතර දිශාවට ඉදිකර ඇති දේවාල වලින් එකක් ලෙස සැලකේ
මෙම දෙවොල ඉදි කිරීමට මුලික වශයෙන් බලපෑ හේතුව ලෙස සැලකෙන්නේ පෘතුගීසින් විසින් රත්නපුර සමන් දෙවොල විනාශ කල පසු ඇති වන්නාවූ හානිකර තත්වයෙන් පුජනිය වස්තුන් ආරක්ෂාවීමට සුදුසු ස්ථානයක් ලෙස මෙය හඳුනා ගැනීමයි ඒ අනුව පෘතුගීසින් සමන් වෙහෙර හා සමන් දෙවොල විනාශ කිරීමට පෙර එහි තිබු සියලුම වස්තුන් මෙම ස්ථානයට රැගෙනවිත් සුරක්ෂිතව තැන්පත් කර ඇත දුරාතිතයේ මෙම ස්ථානය මහ සමන් දේවාලයේ කඳුකර දේව ගබඩාව ලෙස ද හදුන්වා ඇත මෙම දෙවොලේ නිල රාජකාරි 58 පවතින අතර ඒ සඳහා ගම්බිම් පරිත්‍යාග කල ද වර්තමානය වෙන විට බොහෝ ඉඩකඩම් දේවාලයට අහිමි වීමෙන් වැදගත් වූ රාජකාරී කීපයක් නැති වීම නිසා ඒවා කුලීයට කර ගැනීමට සිදුව ඇත එබැවින් අන් දේවාලවල කුලී මෙන් රාජකාරී නැතිවී තිබේ බොල්තුඹේ සමන් දේවාලයට අළුත් සහල් මංගල්‍යය ගමන ආරම්භ කරන්නේ හුණුවල වෙල්යාය මැදින් ගලාබස්නා පේරැස් ඇළ නම් වූ ඇළට නැගෙනහිරින් ඇති දෙයියන්ගේ වේලේ සිටය මෙම වෙල්යාය සබරගමු මහ සමන් දේවාලයට අයත් ප්‍රවේණි ගමකි බොල්තුඹේ සමන් දේවාලයේ සිට පැමිණෙන රාජකාරිකරුවන් සියලු දෙනාට කෑම බීම ඉදුම් හිටුම් ආදිය සපයා දීම හුනුවෙල ගමේ රාජකාරිකරුවන් ඉටුකළ යුතු අතර වාර්ෂිකව බොල්තුඹේ සමන් දේවාලයට පොල් ගෙඩි 1000 ක් ලබාදියයුතු බවද සඳහන්වේ (සබරගමුවේ පැරණි ලියකියවිලි:කිරිඇල්ලේ ඥානවිමල හිමි)මෙම දෙවොලේ පැවැත්වෙන වාර්ෂික මංගල්‍යයන්
- අවුරුදු කාර්තිය
- ඇසල කාර්තිය
- ඉල්මහ කාර්තිය
නම් වේ කෙම්මුර දිනයන්හිදී සහ පෝය දිනවලදී දේවාලයේ මුළුතැන් පුජාව ඒ අතර මුල් තැන ගනී මෙම දේවාලයේ ඇසල පෙරහරේ මහ පෙරහැර විදි සංචාරය කිරීමේදී වැදගත් කරුණු කීපයක් සිදුවේ සමන් දෙවියන්ගේ වාහනය හස්ති රාජයා වුවත් දේවාලයේ පෙරහැරට හස්ති රාජයන් සම්බන්ධ කර ගැනීමට නුපුළුවන් වී ඇත්තේ මෙම දේවාල භුමියට හස්ති රාජයන් ගෙන යා නොහැකි බව ඉතිහාසයේ සිට පවතින මතයක් නිසාවෙනි අන් සෑම දේවාල පෙරහැරකම පන්දම් රැගෙන ගියත් මෙම දේවාලයේ පෙරහරේ පන්දම් ගෙන යාමක් සිදු නොවේ අදත් සිදු වන්නේ පහන් පැල නම් වූ ආලෝකය ලබා දෙන පහන් දල්වන ක්‍රමයකි දැනටමත් මේ සඳහා දේවාලයේ රාජකාරිකරුවන් ඇත මෙම දේවාලයේ ගොඩනැගිලි නිර්මාණය සබරගමු මහ සමන් දේවාලයේ ගොඩනැගිලි වලට සමානතාවක් ඇත පියගැටපෙලවල් 15පමණ නැග්ග විට දඩුගල නම් වූ ස්ථානයක් පිහිටා ඇත එතැන සිට වේදිකාව දිගේ ගොස් තව පඩි 4 පමණ ගිය විට හේවිසි මන්ඩපයයි එයට යව දිග්ගෙය පිහිටා ඇත දේවාලයට දකුණු පසින් බෝධිය හා විහාරය ද උඩමළුවේ පත්තිනි දේවාලයද දිස්වේ දේවාලය වටා දිවෙන තුන මහල් ප්‍රාසාදයකි මෙම ප්‍රදේශයේ ගෙවල් ඉදි කිරීමේදී වහලවල් උස් නොවන සේ ඉදි කරන අතර මෙම දේවාලයේ ද උස් නොවූ වහලය දක්නට ලැබේ ඇත්දළ කැටයම් වලින් හා ලියකම් වලින් යුත් පැරණි උළුවස්ස ද මෙහි ගෘහ නිර්මාණයේ ඇති වැදගත් අංගයකි
දේවාලයේ පුරා විද්‍යාත්මක වස්තු
මෙහි දේවාල රථය ලෝහ වර්ගයකින් තුන් මහල් ගෙයකට සමාන ව නිම කරවා ඇත මෙහි රෝද නැත වටේට හංස පුට්ටු කැටයම් කර තිබේ හොන්ඩරයක් පමණ බර මෙය එළියට ගතහොත් එවෙලේම වර්ෂාව ඇති වන බව ප්‍රදේශයේ ජනතාවගේ මතයයි මෙම රථයේ ඉපැරණි අකුරු පෙලක්ද දක්නට ලැබේ මහ බලසම්පන්න රාවණා කොඩියක් මෙහි තිබුනද වසර 20ක් පමණ කාලයක සිට එම කොඩිය දිරාපත් වී ඇති බව වාර්තා වේ මහ මාලිගාවේ තැන්පත් කර ඇති දේවාභරණ කීපයක් පුජනිය භාණ්ඩ ලෙස තැන්පත් කර ඇත පැරණි උළුවස්ස සඳකඩපහණ කුඩා වෙහෙරක් උළුවහු කණුවල කල ඇත්දත් සහ ලෝහ කැටයම් තුලින් සමහරක්ද මේ දක්වා ඉතිරිව තිබේ
දේවාලයේ සිදුවූ ආශ්චර්යමත් සිදුවීම්
කොඩ්රින්ටන් නමැති ඉංග්‍රීසි පාලකය මෙහි පැමිණි අවස්ථාවක දී දේවාලය සතුව තිබු රාවණා කොඩිය එළියට ගන්නා ලෙස නියම කොට ඇත එය එළියට ගතහොත් මහා වර්ෂාවක් ඇද හැලෙන බව රාජකාරිකරුවන් පවසා ඇත එය නොපිළිගත් ඉංග්‍රීසි පාලකයාගේ බල කිරීමට මහානුබාවසම්පන්න රාවණා කොඩිය මාලිගාවෙන් එළියට ගත් විට ධාරානිපාත වර්ෂාවක් ඇති වී මාර්ගය ජලයෙන් යට වී ඇත එහෙයින් ඔහුට ආපසු ඒමට සිදු වුයේ අලියෙකු ගෙන්වා උගේ පිටේ නැග බව සඳහන් වේ මේ බව කොඩ්රින්ටන්ගේ දින පොතේ සටහන් කර තිබීමෙන් සිද්ධියේ සත්‍යතාව සනාථ වනු ඇත
බස්නායක නිලමේවරු
බොල්තුඹේ සමන් දේවාලයේ භාරකරුවන් වශයෙන් 1842න් පසු සේවය කල බස්නායක නිලමේවරුන්ගේ නාමලේඛනය යම් පමණකට ණිවරදිව ඉදිරිපත් කිරීමට හැකිව ඇත
- වෙලගේ බස්නායක නිලමේ (1842)
- දෙල්ගොඩ බස්නායක නිලමේ (1930-1940)
- යායින්නේ බස්නායක නිලමේ (1930-1940)
- එච්.ආර්.බි දෙල්ගොඩ බස්නායක නිලමේ (1950-1960)
- ප්‍රේමා දෙල්ගොඩ බස්නායක නිලමේ (1960-1968)
- ඇම් .ඒ.ජයසසිංහ බස්නායක නිලමේ (1968-1998)
- ආ.මු.ගුණසේකර බණ්ඩා බස්නායක නිලමේ 1998 සිට
1 comments:
ඔන්න මමත් ආව.. වැදගත් ලිපියක්..ආයේ එන්නන්කො
Post a Comment