පන් යක්කම

පැරණි කෘෂිකාර්මික සමාජයේ පන් කපා පැදුරු විවීමකාන්තාවන්ට උරුම වූ ඉතා වැදගත් කාර්යයක් ලෙස සැලකුණි නැන්දම්මා තම පුත්‍රයාට කරකාර බැඳ අලුතින් කැඳවාගෙන ආ තම ලේලියට කෑම පිසීම මෙන්ම පැදුරු විවීමට දක්‍ෂ තැනැත්තියක් දැයි සොයා බැලුවේ මේ නිසාය.වෙලට ගොස් පන් කැපීම,පන් විවීම ඇතුළු ඊට අයත්සියලු කාර්යයන් ගැන පන්නම් කතුර ,පැදුරු මාලය වැනි පොත්පත් ලියැවුණේ පන් කර්මාන්තයට එදා ලැබුණු වැදගත්කම නිසාය. 

මේ නිසාම පන් යක්කම නමින් යාතුකර්මයක් (පුජා ක්‍රමයක්) පැවැත්වූ බව ද පෙනේ. පන් යක්කම හා බැඳුන (පට්ටිය ගිරි),(ඔකඳ ගිරි),(කොටපල බිසව්),(වෙළඹ ගිරි),(දොළොස් ගිරි) වැනි මනුෂ්‍යත්වය ඉක්මවූ දෙවියන් හෝ යක්‍ෂ පිරිසක් ගැන පන් යක්කමට අදාළ බොහෝ කවිවල සඳහන් වේ.පහත රට ශාන්ති කර්ම අතර ඇති රට යකුම හෙවත් රිද්දි යාගයේදී ද පන් යක්කම ආශ්‍රිත කවි ගායනා කරනු ලබන අතර මෙම කවිවල ඊට වඩා සුවිශේෂත්වයක් දක්නට ඇත.කෙසේ වෙතත් පන් යක්කම හා පන් කර්මාන්තය ආශ්‍රිතව ඇති පුරාණ ජන කතා ,ජනකවි හා වෙනත් ජනශ්‍රැති එකතු කළහොත් ඒ තුලින් පන් යක්කම පිළිබඳව වැදගත් තොරතුරු රාශියක් දැනගත හැකිවනු ඇත

1. පට්ටි ගිරි කොයි වාගෙද         ඉන්නේ
   මුට්ටි පුරා කිරි දෝගෙන           ඉන්නේ
   කච්චි පුරා සුදු සේල               අඳින්නේ
   පට්ටි ගිරි පන් විලට               වඩින්නේ

2. සත්තු ඇවිත් විල වටකර         හිටියට
    නැට්ටු අපිත් යන් කඩිනම්        ගමනට
    මොට්ටු දමයි පන්නම් අපෙ     නුවරට
     කිට්ටු කළා විල පේනා            එතෙරට

3. පාන්දරම ගොස් පන් විල          දැකලා
    යාන්වෙලා තිබු පන්                 උදුරාලා
    මාන් බලන සේ අතපත             ගාලා
    හීන් හීන් පන් තිබුණිය               ලීලා

4. වයිර බැඳපු ලියො පන්              උදුරන්නේ
    සයුර බලා ගැඹුරට                   නොබසින්නේ
    ඔමරි ලියන් පෑ කොළ               පාගන්නේ
    ඔමරි නුරාවෙන් පන්                 උදුරන්නේ

5. තුඩ ගසමින් කූඩැල්ලන්             දෙපයට
    උඩ පනිමින් ලඳ කාපි කියා         සිට
     අඬ ගසමින් ලඳ දුවයි කියා         ගෙට
      ගොඩ පනිමින් පන් උදුරා         හනිකට

6. ජෝඩු වෙලා පන් උදුරා               ගන්නේ
   ජෝඩුව එනකොට විල යට             යන්නේ
    නානු වෙලා විල කිම්ද                  බලන්නේ
    පාරුවකින් වද සොයලා                ගන්නේ

7.ගොඩ නැගුනා පන් විලෙන්            බොලන්නේ
   මඩ තැවරුණ අත පය                   සෝදන්නේ
   අඬහැර පන් කවි සින්දු                  කියන්නේ
   කඩවර කළ හැම දෝස                  මුදන්නේ

8.සෙවනැල්ලට පන් ගොස්               දමමින්නේ
   කොළ කඩමින් පන් මිටි                බඳිමින්නේ
   දිය පිළි ගලවා සේල                      අඳින්නේ
    පන් ටික අරගෙන එන්න               වරෙන්නේ

9. රොදින් රොදට ගොස් වැල්             අදිමින්නේ
   අගෙයි කියා පන් කොළ                 කඩමින්නේ
   රඟේ නොදැන පන් මිටි                 බඳිමින්නේ
   ගානක් දී පන් මිටි                         අරගන්නේ

10. එපන් ගෙනා විට මොකද               කරන්නේ
      අව්වේ දමමින් වේලා                    ගන්නේ
      තැනින් තැනට පන් පට්ටි               දමන්නේ
       පට්ටි දමා පන් වේලා                   ගන්නේ

11. පැහිච්ච පන් ගෙන වෙන  ම          දමන්නේ
      හොඳ හොඳ දළු පන් කට්ට            දමන්නේ
      කට්ට බැඳපු පන් වෙන ම              දමන්නේ
      මේ දේ සමඟින් පතැඟි                 පොවන්නේ

12 . රටට ගමට ලඳ හොඳ                   පාරට්ටුව
       කවට සිනාවට ලඳ හොඳ               මුට්ටුව
       කවට සිනා නොකියන් ඉඳ              කිට්ටුව
        මුලට වියාපත් හංස                      පුට්ටුව

13. දිලිසෙන මාලේ වියපන්                 පැදුරට
      හාවුන් ගිරවුන් වියපන්                  පැදුරට
      අලි කොටි වලසුන් වියපන්             පැදුරට
       මේ ලෙස වියපන් සමයම             පැදුරට

14. ඉසට සියුම් ලා කෝට්ටේ                වියඥ්ඥයි
      පයට පියුම් ලා කෝට්ටේ               වියඥ්ඥයි
       නාග රටාවෙන් පැදුරක්                 වියඥ්ඥයි
       ඉරිදා සමයමට පැදුරක්                  වියඥ්ඥයි

15. සතුටින පන් වියා වේලා සොඳ         ලෙසින
      මන පිනවන අයුරු වියු පැදුරු          අරගෙන
      ගෙන දෙන සුවය නිදි දෙව්දුව         වැළඳගෙන
      සැතපුන මැනවී සිහිකර තිසරණ       සරණ