සීතාවක බැරැන්ඩි කෝවිල

පැරණි සීතාවක නගරයේ වැදගත්ම ස්ථාන දෙකක් විය එකක් මානියම්ගම පිහිටි රජ විමනයි අනික තල්දුවේ පිහිටි දෙවි විමන හෙවත් භෛරන්ඩි කෝවිලයි මේ උස් බිම් දෙක අතරින් සීතාවක නදිය ගලා බැස්සේ නගරයේ ස්වභාවික සෞන්දර්ය ඔප ගැන්වෙන අයුරෙනි ටිකිරි බණ්ඩාර රාජසිංහ 1581 දී රජ බවට පැමිණ වසර දෙක තුනකට පසුව රජුත් බුදුසසුණත් හමුදාවත් රැක දෙන ලෙස සමන් දෙවියන් අයැදිමින් අලගියවන්න මුකවෙටිතුමා අතින් ලියවුන සැවුල් සංදේශය ඉහත කි දසුන රූපකයට නැඟී ඇත්තේ මෙසේය

සව් සිරි පිරි එපුර වරඟනගේ     මනනද
දෙව් රද විමන තන යුගතුරෙහි ගිලි    සොඳ
එව් නිල වසා රොද ගඟිනෙතර ව  පැහැද
දෙව් විමනත රඟ වහසල තුළට   වැද

අවිස්සාවේල්ල -ගිනිගත්හේන මාර්ගයේ සීතාවක පාලමෙන් එගොඩ වී මිටර් 100 ක් පමණ ගිය විට භෛරන්ඩි කෝවිලේ නටබුන් නැරඹිය හැකිය මෙය සැවුල් සංදේශයේ නම් කොට ඇත්තේ භෛරව කෝවිල වශයෙනි භෛරව යන පදයට ගෞරවාර්ථ අණ්ඩි ප්‍රත්‍යය එක් වීමෙන් භෛරන්ඩි නම සැදුණා විය හැක අයියන්ඩි අක්කණ්ඩි මාමණ්ඩි ආදී වශයෙනි පවුලේ වැදගත් ඥාතීන් හැඳින්වීමට මේ අණ්ඩි ප්‍රත්‍ය යෙදෙයි   සීතාවක රාජසිංහ රජතුමා බැරැන්ඩි කෝවිල ඉදිකර සීතාවක ගඟේ මහා යාග මණ්‌ඩපයක්‌ ඉදිකර භෛරව පූජාවක්‌ කළ බව ඉතිහාසයේ සඳහන් වේ. බහිරව විටෙක ශිව දෙවියන් සමඟ ද විටෙක මහා කාලි සමඟ ද පුද ලබන බිහිසුණු යක්‍ෂයෙකි. ඒ නිසා නර බිලිද ඇතුළුව බිලි පුද තබා ලේ වලින් පූජා ලබන බලවත් යක්‍ෂයකු ලෙසද පිළිගැනේ. පළමු රාජසිංහ රජුගෙන් පසුව ද මහනුවර රජ වූ වඩුග පරපුරේ රජවරු මේ ආකාරයේ බහිරව පූජා පවත්වා ඇත. ඒ සඳහා මහනුවර බහිරව කන්දේ දේවාලයක්‌ ඉදිකර වසර පතා කන්‍යා නර බිලි ද පුද කළ බවට තොරතුරු තිබේ.ජනශ්‍රැතිය සඳහන් වන ආකාරයට සෙල්ලක්‌කාර රජකු වූ වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍රසිංහ රජුගේ නොමනා වැඩ නිසා රාජ්‍ය භාණ්‌ඩාගාරය හිස්‌ වූ නිසා පෙර රජ දවස මිහිදන් කළ වටිනා නිධන් වස්‌තු ලබා ගැනීමට මන්ත්‍රකාරයන් ගේ උපදෙස්‌ මත බහිරවයා බැඳ ගැනීමට උත්සාහ දරා ඇත. මෙයින් උරණ වූ දරුණු දේවතාවකු වූ බහිරව මන්ත්‍රකරුවන් මරා බහිරව කන්දට පැන සිංහල රාජ්‍යය නැසේවායි ශාප කළේය. ඒ ශාපය නැති කිරීමට මෙම කන්‍යා බිලිදීම වසර පතා සිදු කර ඇත.භෛරව කෝවිල පිහිටි භුමිය යට‍ කබොක් ගල් තට්ටුවක් ඇති බව පෙනේ කිසිසේත් එය ගොඩ කල භූමියක් නොවේ ඉහත සඳහන් කල සැවුල් සංදේශයේ එන විස්තර අනුව මෙම දෙවොල රාජසිංහ කාලයට පෙර නිර්මාණය කොට පැවති එකක් බව සැක නැත ඒ වන විට කෝවිල අංග සම්පුර්ණ දේව ආයතනයක් හැටියට වර්ධනය වී තිබුණු බව පෙනේ


දිය රම් රවුළු මහ භාරත                            යුදද
මනරම් කඳ පොරණ හර කලදිත්                යුදද
ඇති හිම් කොට ඇඳි සිතුවම් රූ                  නොමඳ
නොවිහිම් සතොස පිරි ලෙන් දැක ගොස්    සබඳ

රාම රාවණා යුද්ධයත් මහා භාරත යුද්ධයත් ස්කන්ධ පුරාණයත් විෂ්ණු කළ අසුර යුද්ධයත් භෛරන්ඩි කෝවිලේ බිත්තිවල ඇඳ තිබු බව සැවුල් සංදේශයේ එන මේ කවෙන් කියැවේ එමෙන්ම රඟහලක් පැවැත්වූ බව පැහැදිලිවේ මෙහි ඇති පාෂාණමය නිමැවුම් කැටයම් ආදිය වසර දෙක තුනකින් නිම කළ හැකි ඒවා ද නොවේ යුධ කටයුතුවල යෙදී සිටිමින් රාජසිංහ රජුටත් ආඬිගුරුටත් මෙබඳු කටයුත්තක නියැලීමට කාලයක් නොතිබුණු බව ද සැලකිය යුතු ය තවද ඉහත කි චිත්‍ර අනුව භෛරව කෝවිල හින්දුන්ගේ ශිව ඇදහිල්ලට නොව වෛශ්නවඇදහිල්ලට සම්බන්ධ වුවක් බව ද පැහැදිලිය තල්දුව ගමත් භෛරන්ඩි කෝවිල බිමත් අද පවා මහනුවර විෂ්ණු දේවාලයට අයත් වේ එමෙන්ම කෝවිල බටහිර දිශාවට මුහුණලා තිබීම ද සැලකිල්ලට ගතයුතුය උපුල්වන් දිව්‍ය රාජයාට මෙහි සබඳකමක් පැවති බව ද කල්පනා කළ හැක මෙය රාජසිංහ රජු විසින් පුද පුජා පැවැත්වීම සඳහා වඩුග බ්‍රාහ්මණවරුන්ට භාරදී තිබෙන්නට ඇත තවද මෙම දෙවොල පිළිබඳව සැවුල් සංදේශයේ එන විස්තර වලින් හරඟන විමන නම් වූ වෙනම ස්ථානයක්ද පැවති බව පෙනේ එම හරඟනගේ තෙද බල සැවුල් අස්නේ මෙසේ දැක්වේ

පවර තුඟු තුල් හිම -ගිරි රජිදහට නද      නවන
බස රුත් ලෙසින් වෙන් නොවෙමින් හැම   දවස
සසදර බරණ වෙත රඳනා නිති                නිදොස

තුන් යමයෙහි ගත් තුන්-වෙසින් තුන් ලොවැ පරසිදු
නම කළ සුර කිරුළු කෙමි රතැඟිලි දලින
සුලකළ සිරි සරණ සිය පතිනි වොරඳන

පියුම් යොන් උවිඳු හරසක්‌ ඈ      පවර
නොහිම් සුරන්හට වර වර දෙන නිතොර
උතුම් ගුණෙන් යුතු හරඟනහට     පවර
ලපෙම් වෙමින් නම කර රැගෙන  අවසර
 
සීතාවක පෙදෙස රාජසිංහ යුගයට පෙර මායාදුනු රට නමින් හැඳින්වී ඇත සිරි විජයබා කුමරු මායාදුනු පුරයට ආ බැවින් මායාදුනු රජ්ජුරුවන් වශයෙන් හැඳින්වුණි මායාදුනු පුරයත් සීතාවකත් එකක් බව ආචාර්ය පුංචිබණ්ඩාර සන්නස්ගල සුරීන් ද සිංහල සාහිත්‍ය වංශය ග්‍රන්ථයේ ඉඟි කර ඇත කුරුණෑගල අවධියේදී සිව්වැනි පැරකුම්බා රජු මායාදුනු පුරවරයේ උපුල්වන් දේවාලයක් ඉදිකළ බව වංශ කතාවේ සඳහන් වන්නේ මෙසේය
 
"ඉක්බිති ඒ නරාධිපති තෙමේ මායාදුන්නේ නම් චිත්තාකර්ශනය කරනසුළු වූ රාෂ්ට්‍රයෙහි යහපත් ප්‍රාකාර ද්වාර කෝෂ්ටඇති අභිනව නගරයක් නිමවා එහි පවුරු ගෝපුර දොරටුවෙන් යුක්තවූ උස් සිඟුයෙන් හෙබියා වූ විභුමක දේවාලයක් කොට නිමවා එහි උත්පලවර්ණ දිව්‍ය රාජයාගේ භාස්වර වූ රුපය පිහිටුවා මහා පුජා ද පැවැත්වූයේය"

විෂ්ණු සහ උපුල්වන් එක් අයකු වශයෙන් සැලකීමත් භෛරන්ඩි දෙවොල් බිම විෂ්ණු දේවාලයට අයත් වීමත් එය බටහිර දිශාවට මුහුණලා තිබීමත් එහි ඇඳ තිබු වෛශ්නව චිත්‍ර ගැනත් සැලකු කළ කුරුණෑගල යුගයේ දී මායාදුනු පුරයේ ඉදිකළ උපුල්වන් දෙවොල මෙතන නොවිය හැකි ද යන සැකය මතු වේ භෛරන්ඩි කෝවිල් බිම තුල නගරයක සැලැස්ම දක්නට ලැබීම ද විශේෂයකි ගල් පාලම යටින් දිය අගල තිබු බව පෙනේ එම දිය අගල උතුරෙන් හා දකුණින් සීතාවක ගඟට සම්බන්ධ වන්නට ඇත දිය අගලට ඇතුලෙන් ප්‍රාකාරයක් තිබෙන්නට ඇත ඉහලට නැඟ යන විට කළුගලින් නිම කල පියගැටපෙලවල් දෙක තුනක් තිබු බව ශාක්ෂි පෙනේ එම පියගැට පැති දෙපස කොරවක් ගල් අද ද අඩක් පසට යටව දක්නට තිබේ පියගැට වශයෙන් පැවති පාෂාණ කැබලි පසෙකට ඇද දමා එතැන වේදිකාවක් මැද සිටුවා ඇති බෝගස පසු කලක එකතු කරන ලද්දක් බව එහි අනුචිත භාවයෙන්ම සනාථ වනු ඇත අඩි 95පළල අඩි100පමණ දිග පාෂාණමය වේදිකාවක් මත ගල් තහඩු අතුල මළුවක් වෙයි මෙහි සිට සිවුදෙසට බැස යා හැකි දොරටු පියගැට පංති හා තොරණවල නටබුන් පෙනෙන්නට තිබේ මෙම වේදිකාවේ හරි මැද අඩි 15ක් පළල අඩි 20පමණ දිග දෙවොල් ගොඩනැගිල්ල චමත්කාර අන්දමින් කැටයම් වූ බොරදම් කුළුණු හිස් පලාපෙති ආදියෙන් යුක්තය ඉදිරියේ දොරටුව දෙපස වූ මුරගල් ඇද බිමට පෙරලා දමා ඇත දෙවොල තුල රැස් වන ජලය පිටතට ගලා යාම සඳහා ගලින් නෙලූ පීල්ලක් වෙයි කෝවිල ඇතුලේ ගෙබිම අඩි 9ෂ්9 වේ එහි අතුරා තිබු ගල් පතුර ඉවත් කිරීමට යත්න දරා ඇත්තේ නිධන් සොරුන් වීසින් යයි සිතිය හැකිය ප්‍රදේශයේ දක්නට ඇති කබුළුමුල්ල මැදගොඩ වැනි පත්තිනි දේවාලද රාජසිංහ රජුගේ සැලකිල්ලට ලක්ව අලුත්වැඩියා වූ බව පෙනේ ඒ අනුව පෙර සිට පැවති ජගන්මාතා පිදීමට සම්බන්ධ දේව භූමියක් වරින් වර විවිධ අන්දමින් සංවර්ධනය වෙමින් තිබී රාජසිංහ කාලයේ දී ආඬිගුරුන්ගේ භාරයට පත්වූ බවත් රාජසිංහ රජුගේ මරණයෙන් පසුව සීතාවක ආක්‍රමණය කළ පෘතුගීසින් අතින් මෙය විනාශ වන්නට ඇත ඉන් අනතුරුව කාලපරිච්චේදයේදී යම් යම් ආත්මාර්ථකාමී මිනිසුන්ගේ ක්‍රියා නිසා භෛරන්ඩි කෝවිල අභාවයට යමින් පවති